Fragment uit Afscheid van Domineesland

4 Oktober 2005 - Op de Digitale bibliotheek Nederlandse letteren verscheen de digitale heruitgave van Afscheid van Domineesland door Menno ter Braak.

De mens beheerst de stof; maar de stof beheerst evenzeer hem. De mens dringt de stof een structuur op, om haar tot zijn eigendom te maken, om het leven tot een tastbaar ding af te zonderen, om de dood met zijn eigen wapen te overwinnen; maar de stof misleidt de mens, die zich door zijn scheppingsdaad reeds haar bezitter waande, door zich alleen te geven aan hem, die haar opnieuw bezielt. Scheppen is zich verwerkelijken en zich verliezen, de stof overwinnen en reeds in hetzelfde ogenblik door de stof overwonnen worden, tyranniek heersen en zich slaafs onderwerpen. Het scheppen is de daad van de oorspronkelijke mens, die pas dààr doelbewust oorspronkelijk werd, waar hij in een eigen verhouding kwam tot leven en dood. Moeizaam wordt de oorspronkelijkheid geboren; even moeizaam is haar scheppingsdaad. Scheppen is het symbool der oorspronkelijkheid; in de schepping verwerkelijkt zich de oorspronkelijke mens zo intens mogelijk, om zich aan de stof uit te leveren, aan handen en voeten gebonden; hij vormt de bezwerende greep, de instinctieve verdedigingsmaatregel, de uiting, om tot een persoonlijke gestalte, ... om te ervaren, dat hij die gestalte in vergankelijk materiaal heeft vastgelegd.

Uit Het schone masker

Oorspronkelijke uitgave 1931. Deze digitale heruitgave gebaseerd op Van Oorschot editie 1951.