De nadagen van Pilatus
Verscheen in 1938, historische roman over Pilatus, keizer Caligula en Maria Magdalena. Het verhaal speelt, kort na de kruisiging van Jezus van Nazareth, in Judea, Egypte en Rome.Op deze pagina vind je flapteksten, een fragment, een lijst met personages en verwijzingen naar verdere literatuur.
Detail van Ecce Homo, Titiaan 1543. Kunsthistorisches
Museum, Vienna; Canvas, H 242 cm, W 361 cm GG Inv. No. 73
Zie voor een afbeelding van het geheel, in kleur http://www.khm.at/staticE/page747.html
Kees Fens: "Alles in een roman, een verhaal, een toneelstuk, een film is in zijn samenhang maakwerk. De kunstenaar maakt dat maakwerk onzichtbaar en daarmee de roman etc. geloofwaardig. Geen groter maakwerk dan De nadagen van Pilatus van Vestdijk, maar wat een overtuigende roman, nog weken na lezing ervan. Het kunstwerk is voor een tijd werkelijkheid geworden." - Volkskrant 25 jan.2007.
Flapteksten
(Eerste druk, 1938): De vroeg-Christelijke legenden zijn niet
malsch voor Pilatus. Zelfmoord is al het minste, dat den boosdoener toebedacht
wordt. In deze roman is Pilatus geen boosdoener, ook niet de befaamde
'scepticus', - maar in de eerste plaats een volledig mensch, met zijn
fouten en zijn deugden, zijn onverschilligheid en zijn bruuskheden, en
daarnaast bepaalde humoristische trekken, die zich aansluiten bij zijn
rol in het proces van Christus. Dat hij in zekere zin zijn straf toch
niet ontgaat, is geheel psychologisch verantwoord en vloeit voort uit
de logica der gebeurtenissen zelve. De vraag: "Wat kan er met Pilatus
gebeurd zijn, nadat hij in Rome was teruggekomen?" - wordt langs
den weg der historische fantasie beantwoord, in hetkader van het Rome
van keizer Caligula, waarin alle maatschappelijke en religieuze stroomingen
uit dien tijd symphonisch zijn samengevat.
Maar belangrijker nog, dan deze symphonie, waarin ook de eerste Christenen
een rol spelen, zijn de drie solisten: Pilatus, Caligula en Maria Magdalena.
Door het aangrijpende, diep-menschelijke drama, dat zij opvoeren, onderscheidt
zich dit boek van de meeste historische romans, die over 'het oude Rome'
geschreven zijn en waarin het decor het veelal wint van den inzet.
(Verz. Romans 1984, stofomslag): In deze [...] historische roman
beschrijft Vestdijk het schokkende drama van Pilatus, keizer Caligula
en Maria Magdalena tegen de achtergrond van het oude Rome. Vestdijk ging
daarbij uit van de [...] vraag: wát is er met Pilatus gebeurd na
de dood van Christus? Kan het waar zijn dat, zoals Anatole France eens
stelde, Pilatus zich Christus niet eens meer herinnerde, evenmin als zijn
proces en dood, die zoveel invloed hebben gehad op de geschiedenis?
De wreedheden en perversiteiten van de geniale en kwaadaardige keizer
caligula worden in dit boek tot knooppunt van een verrassende 'aprocrief'.
Pilatus verschijnt niet als de schurk uit de vroeg-christelijke legende,
en evenmin als de bekende scepticus, maar als de mens van vlees en bloed,
met tegenstrijdige eigenschappen. Ook bij Vestdijk ontloopt hij zijn lot
niet. Maar hier vloeit dat voort uit de ijzeren logica van de gebeurtenissen
en de waterdichte psychologie.
Stijf en onwennig, als één onder de zeer velen, bewoog Lucius Pontius Pilatus zich door een Rome, dat weinig veranderd mocht zijn in die tien jaar, maar dat zich om de gewezen procurator toch geheel anders heensloot dan om de soldaat, die zijn fortuin nog maken moest. Reeds op de Via Appia, op de heenreis, - hij had in Puteoli de landweg gekozen, - had hij zich erover verwonderd, dat men niet sneller voor zijn wagen opzij ging, - verwonderd, niet met zijn verstand, maar met zijn spiergevoel, met zijn instincten.
Uit De nadagen van Pilatus, Nijgh & Van Ditmar, 1984.
Personages (in volgorde van opkomst)
Antonius Avillius Flaccus (oude prefect)
Lucius Pontius (gewezen procurator)
Enkele andere historische romans van S. Vestdijk
- De vijfde zegel (1937)
- Rumeiland (1940)
- Iersche Nachten (1946)
- De vuuraanbidders (1947)
- De verminkte Apollo (1952)
- De held van Temesa (1962)
- De leeuw en zijn huid (1968)
Links
http://en.wikipedia.org/wiki/Pontius_Pilate
Secundaire literatuur
Antieke motieven in de moderne Nederlandse letterkunde, een eigentijdse Odyssee, door Rudi van der Paardt, Amsterdam 1982.
Een bijna gesloten circuit: Vestdijks historische werk, door J. J. Oversteegen, in Vestdijkroniek Nummer 6. (56 blz.) 1974.
S.Vestdijk, De nadagen van Pilatus, door Fokke Sierksma As Max Faalner, in Der clercke cronike 16, p. 27-28.
Kwadratisch historisch, door H. Br. Corstius, in Het gebergte,
de tweeënvijftig romans van S. Vestdijk, Nijgh & Van Ditmar /
De bezige Bij, Amsterdam 1996.
deze pagina geplaatst augustus 2004, aangepast januari 2007